Ahşap ve çelik, çatı sistemlerinde sıkça kullanılan malzemelerdendir. Peki çatı malzemesi olarak ahşap ve çeliği birbirinden ayıran özellikler nelerdir? Ahşap ve çelik çatı sistemleri üzerine oluşturduğumuz yazımızda, bu iki malzemeyi farklı yönleriyle ele alarak incelemeye çalışacağız…
Dayanıklılık ve Yaşam Süresi
- Ahşap malzeme yoğunluğu düşük olmasına karşın, elastik yapısı dolayısıyla yüksek dayanıma sahiptir.
- Ahşap malzemenin elastik deformasyon kabiliyeti oldukça yüksektir. Öyle ki ahşap malzemeye önemli miktarda yüklemede bulunursanız tekrar eski şekline geri dönecektir. Ahşap malzemenin deformasyonu 10*10-6 çelik malzemeninki ise 15,1*10-6dır. Çeliğin deformasyonu daha yüksektir.
- Ahşap malzemenin eğilme direnci 100 kg/cm2(10MPa) iken çeliğin eğilme direnci 1400-5200 kg/cm2(140MPa-520MPa) arasında değişmektedir
- Ahşap malzemenin ısı iletkenliği az olmasından dolayı olası bir yangın durumunda daha dayanımlı bir malzemedir. Bu sayısal verileri sizinle paylaşacak olursam ahşabın ısı iletkenliği 0,12-0,58kcal/ m. h. c arasında değişmekteyken çelikte ise ahşabın 300-400 katıdır ve 25-40kcal/m. h. c arasındadır.
- Ahşap malzeme, yangında taşıma yeteneğini en geç kaybeden yapı malzemesidir.
- Deprem, yapılara yatay yük olarak etkimektedir. Çelik malzeme ahşap malzemeden yaklaşık olarak on üç kat ağır olduğundan dolayı çelik yapılar ahşap yapılara oranla daha fazla yatay(deprem) yükü etkisindedir. Malzeme hafifleştikçe yapıya etkiyen deprem yükünün de azaldığı bilinen bir gerçektir.
- Bunun beraberinde büyük açıklıkların geçilmesinde, çatı yapım sistemi oluşturulmasında ahşap sistemler tercih edilebilir malzeme olarak ön plana çıkmaktadır.
- Son olarak ahşap ve çelik yapı malzemelerini kullanım ömrü bakımından kıyaslamak gerekirse şu örnekleri vermeliyim;
- Telekomünikasyon hatlarında kullanılan ahşap direklerin hizmet ömrü 50 yıl, su soğutma kulelerinde kullanılan ahşap dolguların 30 yıl, ahşap karayolu köprülerinin 50 yıl, ön korumalı çam doğramanın ise 60 yıl. Aynı alanlarda beton çelik ve PVC malzemelerinin ömürleri bu rakamların yarısına ulaşıyor.
Maliyet
- Türkiye şartlarında ahşap ve çelik işçiliğini karşılaştıracak olursak,2007 yılına ait bayındırlık bakanlığı fiyatlarında, ahşap marangozluk ve dülger ustalığı fiyatlarının, sıcak demir ustası ve işçi fiyatlarına oranla daha ucuz olduğu görülmektedir.
- Ahşap ve çelik makas yapım maliyetlerini karşılaştıracak olursak 2007 bayındırlık birim fiyatlarına göre ahşap makasın toplam maliyeti başına 963.75TL/m3, çelik makasın toplam maliyeti 2,883,75 TL/ton dur. Bu veriler ahşapta 50 metreye çelikte ise 80 metreye kadar olan açıklıklar üzerinden hesap edilen miktarlardır.
Bakım maliyetlerini karşılaştırmak gerekirse ahşap malzeme emprenye edildiğinde yapılan periyodik bakım süresi, çelik malzemenin boyanması yapıldıktan sonraki periyodik bakım süresinden daha kısadır. Bu bakımdan ahşap malzeme, çelik malzemeye oranla daha az bakım masrafı gerektirmekte ve daha az enerji harcamasına neden olmaktadır
Emprenye Nedir?
Çeşitli yöntemlerle ahşabın bünyesindeki değişik kimyasal maddelerin emdirilmesi işlemidir. Bu işlemle ahşabı mantar, böcek, termit, deniz kurdu gibi zararlılardan koruyarak ahşabın hizmet ömrü en az 10 kat arttırılmaktadır.
Dülger Nedir, Kime Denir?
Yapılardaki kaba ahşap işlerini yapan kişiye dülger, bina inşaatı konusunda uzmanlaşan ve bu zanaata sahip olan kişiye de dülger denir.
Teknik konularda daha fazla içeriğe ulaşmak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz…
Emre Koç
Dokuz Eylül Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği
Kaynakça:
