PAYLAŞ

1930lu yıllara kadar İskoçya’da bulunan Forth ve Clyde Kanalı ile Union Kanalı birbirine 11 havuz savağı ile bağlanmaktaydı. Bu geçiş için 44 ağır kapının açılıp kapanması gerekiyordu. Bu da bir hayli zaman alıyordu. Ancak bu savakların işlevini yitirmesiyle yeni bir yapı gereksinimi ortaya çıktı. Alternatifler arasında yuvarlanan yumurtalar, devirme tankları ve havai monoraylar vardı. Değerlendirmeler sonucu bir tekne asansörüne karar verildi. Havuzlar doldurularak üstüne Falkirk Tekerleği, orijinal ismiyle Falkirk Wheel inşa edildi. İsmini bölgede bulunan kasabadan alan asansör taşıma süresini 15 dakikaya kadar indirdi. Dünya’nın ilk dönen tekne asansörü olan bu eşsiz eser Britanyalı mimar Tony Kettle tarafından tasarlanmıştır. Yapısal tasarım Tony Gee şirketine ait olup, müteahhit firma ise Butterley Company şirketidir. İddialara göre çarkın tasarımında bir geminin geniş pervanesinden, balinanın göğüs kafesinden ve balık omurgasından esinlenilmiştir.

Muazzam Bir Çelik İşçiliği Örneği

Çelik işçiliğinin muazzam bir örneği olan bu yapı 45,000 cıvata deliğiyle eşleşen 15,000’den fazla civata içerir. Yapımında ise 1000’den fazla inşaat personeli çalışmış ve 1,200 ton yapısal çelik kullanılmıştır. Parçalar 440 km ötedeki Derbyshire’da inşa edilip montajı yapıldıktan sonra 35 kamyon yükünde Falkirk’e nakledilmiştir. Burada son olarak tekrar yerlerine civatalanıp yerleştirilmiş ve bu cıvataların her biri elle sıkılmıştır.

Farklı kotlardaki iki kanal 35 m’lik bu kaldıraç sistemiyle birleştirilmiştir. Bu mesafe yaklaşık olarak 10 katlı bir bina yüksekliğine eşdeğer. Çarkın iki kolunda birbirini dengeleyen iki tane kapsül bulunur. Bu kapsüllerin her biri 500,000 ton ağırlığında su tutarlar. Kapsüllerden birine tekne girdiğinde aynı ağırlıktaki su kütleleri 180 derecelik bir dönüşle yer değiştirir. Böylelikle taşıma işlemi sırasında harcanan enerji mümkün olduğu kadar azaltılır. Tekerlek dönüş yapmak için sadece 1.5 kWh enerji harcıyor. Bu değer evlerde kullanılan 8 su ısıtıcısını kaynatmak için gereken miktarla aynı.

84.5 milyon pounda mal olan Falkirk Tekerleği 2002 yılında Kraliçe II. Elizabeth tarafından hizmete açılmıştır. Açılış tekerleğin kapaklarını açmaya çalışan kişilerin neden olduğu sel dolayısıyla bir ay ertelenmiştir. Zamanla yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olan Falkirk Wheel açıldığı tarihten itibaren yaklaşık 5.5 milyon ziyaretçi çekmeyi başarmıştır. Ülke için önemli bir ulaşım yolu olmakla kalmayıp aynı zamanda su parklarının, piknik alanlarının olduğu bir aktivite merkezi olmuş durumda. Günümüzde hala buraya turistik geziler düzenlenmektedir. Tur kapsamında ziyaretçilere çarkın dönüşünü seyretme ve hatta kullanma deneyimi sunuluyor.

Selami Tunca – Ege Üniversitesi

Yazarın LinkedIn hesabına ulaşmak için tıklayınız.

Kaynakça:

www.scottishcanals.co.uk

www.visitscotland.com

www.bilimseldunya.com

www.wikizeroo.org

tonygee.com

pixabay.com

BİR CEVAP BIRAK

Lütfen yorumunuzu giriniz
Lütfen isminizi buraya giriniz