İnşaat mühendisliği alt disiplinleri nelerdir? İnşaat mühendisleri neler yapar? Bölümden mezun olduktan sonra nasıl çalışma ortamlarında bulunabiliriz yada hangi alanlarda uzmanlaşabiliriz? Bu tarz sorulara cevap vermesini umduğumuz yazımızda, inşaat mühendisliği alt disiplinlerini açıklıyoruz.
Çevre Mühendisliği
İnşaat mühendisliğinin en geniş alt bilim dallarından biri çevre mühendisliğidir. İnşaat mühendisliği ve çevre mühendisliği, yurt dışında birçok üniversitede “Civil and Environmental Engineering” olarak beraber okutulmaktadır. Ülkemizde ise gerek alanının genişliği, gerek konuda uzman mühendis ihtiyacının fazlalığı nedeniyle, inşaat mühendisliği bünyesinden ayrı bir bölüm olarak okutulmaktadır. Hidrolik mühendisliği, kimya mühendisliği ve yanı sıra makine mühendisliği prensiplerinin de kullanıldığı, su ve atık su teknolojileri, hava kirliliği kontrolü, ses kontrolü (gürültü), katı atık geri dönüşüm teknolojileri ve yakma sistemleri, yakıt pilleri ile atık sudan elektrik akımı üretmek ve sulandırılmış atık su çamuru ile biyogaz üreterek elektrik temini gibi enerji konularıyla da ilgilenmektedir.
Geoteknik Mühendisliği
İnşaat mühendisliği alt bilim dallarından biri de geoteknik mühendisliğidir. Geoteknik mühendisliği yapıların yer altında kalan kısımlarını inceler, zemin etüdü yapar, yapıların temellerinin sağlam zemine oturmasını sağlar. Bütün yapıların (binalar, köprüler, istinat duvarları, tüneller, karayolları, demir yolları, limanlar, barajlar vb.) en ekonomik şekilde zemine yerleştirilmesi üzerine çalışır.
Malzeme Bilimi ve Mühendisliği
Malzeme bilimi ve mühendisliği, inşaat mühendisliğine yardımcı ve en önemli alt dallardan biridir. Beton ve asfalt karışımı gibi seramik; alüminyum ve çelik gibi metal; polimetilmetakrilat (PMMA) ve karbonfiber gibi polimer ve kompozit malzemelerin üzerinde çalışılan disiplinler arası bir bilim dalıdır. Malzeme mühendisliği aynı zamanda boya ve kaplama gibi yapıyı koruyan malzemelerle de ilgilenir. Başka bir araştırma alanı ise alaşımlama yani daha güçlü bir metal üretmek için metal iki tip metali birleştirme işlemidir. Son yıllarda özellikle medyanın odağı haline gelen nanoteknoloji ve nanobilim sayesinde malzeme bilimi bütün üniversitelerde ön plana çıkmaya başlamıştır. Adli Mühendislik ve Başarısızlık Analizi gibi konularda malzeme bilimi çok önemli bir faktördür. Malzeme mühendisliği ayrıca yapılarda kullanılacak olan malzemelerin mekanik ve dinamik özelliklerini de inceler. Avantaj ve dezavantajlarını ekonomik olma durumunu göz önünde bulundurarak belirler. Malzemelerin dayanım ve dayanıklılık incelemeleri ile yeni malzeme araştırmalarını yapar. Yapıda kullanılan malzemelerin birbiri ile olan etkileşimlerini inceler.
Kıyı Mühendisliği
Kıyı mühendisliği, kıyı alanları yönetimi ile ilgilidir. Bazı durumlarda deniz savunma ve kıyı koruma terimleri, sırasıyla sel ve erozyona karşı savunma anlamında kullanılır. Kıyı savunma daha geleneksel bir yöntem olmasına rağmen günümüzde toprağın genişleyebilmesi açısından kontrollü toprak kayması kullanıldığı için alanı genişlemiş ve kıyı yönetimi terimi daha popüler bir hal almıştır.
Yapı Mühendisliği
Yapı mühendisliğinin asıl amacı, insanlığın faydasına olacak yapıların belirli bir seviyesinde, yeterli bir rijitliğe sahip bir şekilde ve en ekonomik olarak boyutlandırmak ve bu yapıların işlemesini sağlamaktır. Yapı mühendisliğinin ilgi alanları yapıların statik modellemesini yapmak, statik analizini çıkarmaktır. Burada amaç, oluşan kuvvet ve gerilmelerin en doğru şekilde hesaplanmasıdır Yapı mühendisliği, ulaşım ve alan geliştirmede hidrolik, çevresel, yapısal ve jeoteknik olarak tasarım, planlama ve yürütme konularını ele almaktadır. Yapı firmaları inşaat mühendisliği firmalarının diğer sektörlerdeki firmalardan daha fazla ekonomik risk alma eğiliminde olması ile birlikte birçok yapı mühendisi de, sözleşme hazırlama ve gözden geçirme, lojistik operasyonların değerlendirilmesi, malzeme planlaması ve bütçelerinin incelenmesi gibi işlerde rol almaya başlamışlardır. Bu sayede yapı mühendisliği dalı diğer bilimlerle daha ilişkili bir hal almaya başlamıştır.
Deprem Mühendisliği
Deprem mühendisliği değişik yapıların tehlikeli depremlere dayanma kabiliyetlerini ve yapılardaki zayıf noktaları inceleyen bir mühendislik çeşididir. Jeofizik bilimiyle paralel çalışmalar yürütür. Yapı mühendisliğinin bir alt koludur ve kendi alanında yapı mühendisliğinden daha kapsamlı incelemeler yapar. Deprem mühendisliğinin ana hedefleri; sallantılı zemin yapıların etkileşimini kavramak ve olası depremlerin sonuçlarını öngörmektir. Yapıların, depreme maruz kaldıklarında bir takım kurallara uyum içerisinde davranış gösterebilmesi için yapıların, buna uygun dizayn ve inşa edilmesini, sonrasında da bakımını sağlarlar. Depreme karşı dayanımlı yapılar üretebilmek adına birçok ülkede özel yönetmelikler hazırlanmıştır ve yapıların inşaatlarında kontrol referansı olarak kullanılmaktadır.
Ulaştırma Mühendisliği
Ulaştırma, hidrolik ve geoteknik mühendisliği hesaplarının başlangıcını teşkil eder. Bir yol, kavşak veya üst geçit projelerine yıllık geçen araç sayısı gibi bilgilere ihtiyaç duyulur. Ulaştırma amaçlı yapılarda sanat (su kanalları, hendekler vb.) yapılarında yani hidrolik mühendisliğine giren kısımlarda da trafik ve nüfus bilgilerine ihtiyaç duyulur. Bir bakıma planlama mühendisliği ile beraber çalışmaktadır. Trafik bilgisi bölgenin nüfus (demografi) gelişmesi ile yakından alakalıdır. Ulaştırma (trafik) mühendisi, insan ve taşınacak malların ulaşımında, ulaşım yollarının güvenlikli dizaynını tasarlar. Trafik mühendisi; yolların, otobanların, tren yollarının, kavşakların projelendirmesini uygun standartlara göre yapar. İmalat aşamasında proje müdürü, şantiye şefi, arazi mühendisi pozisyonunda, yolun projeye uygun bir şekilde imal edilmesini sağlar. TC Karayolları, TCDD, TC. Köy Hizmetleri gibi kamu kuruluşlarında görev alarak, işin hem imalatını hem de kontrolünü üstlenir.
Hidrolik Mühendisliği
Su (hidrolik) mühendisi, su yollarının ve su yapılarının inşaatı ile ilgilenir. Savakların, barajların, su borularının, kanalların, galerilerin statik ve dinamik analizlerini yapar. Liman yapılarının dalga analizleri ve dalga kıran tasarımlarını yapar. Su kaynaklarının gün geçtikçe azalması nedeniyle bu bölüme verilen önem de artmaktadır.
Hazırlayan: Gökçe İrem Akgün
Civil News – 2016
İnşaat mühendisliği hakkında daha detaylı bilgi ve büyük teknik üniversitelerin inşaat mühendisliği ders planlarına ulaşmak için sitemiz yazarlarından Enes Karagöz’ün yazdığı “İnşaat-Mühendisliği” başlıklı yazımıza da göz atmanızı öneririz.
https://buyap.org/tr/homepage/
