PAYLAŞ

Kiriş köprü, dünyada kullanılan en yaygın köprü türüdür. Basit anlamda düşünecek olursak, 2-3 metrelik hendek üzerine atılmış bir tahta parçası bile yalın bir kiriş köprü oluşturur. Genelde kısa ve orta açıklıklarda uygulanır. Basit ve ekonomik olması kiriş köprü türlerinin birincil tercih sebebidir. Kiriş köprüler bir veya birden fazla kiriş sistemden oluşur. Kiriş köprüler bir yüzü yola gelecek şekilde kutu şekilli düzenlenebildiği gibi I veya T profil şekilli de yapılabilir.

 

Kiriş Köprülerin Tarihçesi

İnsanoğlu için köprü kavramının çok derin bir geçmişi vardır. M.Ö. 13. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen Hititler’e ait köprüler, resmi kaynaklarda bulunan ilk köprülerdir. 18. yüzyıla kadar yaklaşık 3000 yıl boyunca genellikle kiriş köprüler ve kemer köprüler tercih edilmiştir. Bunun sebebi ise aşılacak vadiler, su zeminli yataklar boy olarak kısa ve küçük açıklıkla halledilebilecek cinsten olmasıdır. Kiriş köprüler ise bahsi geçen yüzyıllarda birçok örneği bulunan ve dünya genelinde kabul gören bir köprü türüdür.

Tabi asırlar içinde de kiriş köprüler medeniyetler tarafından farklı şekillerde denenmiş ve uygulanmaya çalışılmıştır. Antik Roma’ da köprü kurma teknikleri 2 temele dayanıyordu. Ahşap direkler köprü sütunu görevi görmekte idi. Bu sütunlar arası boşluklarda çeşitli inşaat malzemeleri ile doldurulur mukavemeti yüksek malzemeler aracılığı ile de kiriş sistemlere benzer köprüyü ayakta tutacak sistem yapılır ve köprü tamamlanırdı. Teknolojinin hızlı gelişimi ve özellikle sanayi devriminin etkisi köprüler ve köprülerin inşa sürecinde de oldukça rahat gözlemlenmektedir. Dayanımı daha yüksek beton üretimi ve özellikle çeliğin 18. yüzyıldaki hızlı yükselişi kiriş köprülerin de sınıf atlamasında önemli rol oynamıştır.

Kiriş Köprü Çalışma Prensibi

Kiriş köprüde, aynı açıklık ve yüke sahip kemerli köprü ile kıyaslanacak olursa çok daha büyük iç kuvvetler oluşmaktadır. Bunun sebebi kirişlerin eğilmeye olan eğilimlerinin fazla olmasıdır. Eğilmeye çalışan bu kirişler üst bölgelerde basınç alt bölgelerde çekme gerilmeleri meydana getirirler. Kirişler mesnetler üzerinde sehim yapabilirler. Bu sebeple kirişlerin mesnetlerde kolayca dönebilmesi için mesnetlere basit şekilde oturtulurlar. Ayrıca kiriş sistemin minimum bir ucu, birden fazla yönde yükü kaldırabilmek için, ankastre mesnete bağlanır.

Kiriş köprüler genelde karayolu ve demiryolu taşımacılığı için kullanılır. Karayolu için tasarlanan köprülerde mesnetler arasına I şekilli profiller konumlandırılır. Daha sonra bu yapıların üstüne maksimum kalınlığı 20 cm olan betonarme plak dökülür. Karayolunun yapımı bu aşamadan sonra başlar.

Kiriş köprülerin; köprü uzunluğuna, çevre şartlarına göre değişebilecek birçok özelliği mevcuttur. Kiriş köprüler tek açıklıklı olabildiği gibi, sürekli açıklığı olan bir kiriş sistemi şeklinde inşa edilebilir. Profiller arasında genellikle kaynak ile birleştirme şekli tercih edilirken, titreşimin fazla olduğu yerlerde perçinli birleştirmeler de tercih edilebilir.

 

Kirişlerin Şekilleri

I şekilli: Haddelenmiş bir kirişi istenilen boyda imal edebilmek için boş çelik kalıplar kullanılır. Bu kalıplar genelde standart olup boyları 30 metredir. İmal edilen I profiller flanşlar yardımı ile sisteme entegre edilir. İstenildiği ve gerek duyulduğu takdirde T şekilli kalıplar ile profiller de üretilebilir ancak günümüzde daha çok I şekilli profiller kullanılmaktadır.

Kutu Şekilli: Kutu şekilli kirişler adından da anlaşılabileceği gibi kutu veya küvet biçimindedir. Tipik bir kutu kirişin iki ağı ve iki flanşı vardır. Her kutuda iki dikey ağ, her ağın üstünde kısa üst flanşalar mevcuttur. Aşağıda ise ağları birbirine bağlayan geniş bir alt flanş bulunur. Bununla beraber bazı durumlarda; iki odacıklı, çoklu bölmeli kirişlerde imal edilebilmektedir. Standart bir kutu kiriş burulmaya karşı oldukça dirençlidir. Bu sebeple kirişin devrilme ve burulma etkileri altında kalabileceği yerlerde sıkça kullanılır.

Plaka Kirişi: Bir plaka kirişi, istenilen şekli oluşturmak için plakaların birbirine kaynak ile birleştirilmesi ile yapılır. Yük koşullarına göre plakayı kişiselleştirebilmek plaka kirişin en büyük avantajıdır. Haddelenmiş çelik çubuklardan çok daha uzun ( 10 metre – 100 metre ) imal edilebilirler. Diğer plakalar veya profiller ile flanşlar sayesinde bağlantı kurulur. Bunun yanı sıra gerektiği yerlerde ek kaynaklarla da profil veya plakalar desteklenebilir.

 

Kaynakça:

https://www.aboutcivil.org

http://www.jfe-eng.co.jp

http://www.yildiz.edu.tr

BİR CEVAP BIRAK

Lütfen yorumunuzu giriniz
Lütfen isminizi buraya giriniz