PAYLAŞ

Eğitim hayatını ailesinin yaşadığı şehir dışında sürdürmek isteyen her öğrenci evinden, memleketinden buruk bir heyecanla ayrılır. Kendisi her ne kadar daha ilham verici bir şeyle uğraşacak olsa da geride ailesini, arkadaşlarını, anılarını bırakmak zor gelir. Hele bir de benim gibi kendi memleketinde yaşayan, nesiller boyunca ayni yeri yurt edinmiş kişiler için daha zordur. Bu sebepten ötürü inşaat sektöründe yazacağım bu yazının konusu ise memleketim sınırları içinde olan Kömürhan Köprüsü.

Kömürhan Köprüsü

Peki, Kömürhan Köprüsü’nün amacı nedir? Bu köprü nerededir? Kömürhan Köprüsü Mezopotamya’nın batıdaki girişidir. Doğu illeri kuzeybatı tarafında Munzur Dağları, batı tarafında Fırat Nehri ile batı illerinden ayrılmıştır. Bu bölgede ulaşım sadece güney-kuzey hattındaki Fırat üzerindeki İzoli (Izoğlu) kayık geçişi ile ve Malatya-Elazığyolu üzerinden sağlanmaktadır. Eski uygarlıkların da uğruna savaştığı bu topraklarda doğal bir sınır görevi gören Fırat Nehri’nin üzerinden Anadolu’yu Mezopotamya’ya bağlar. Köprü, günümüzde değerli iki şehrimiz Elazığ ile Malatya’yı birbirine bağlar.

Bu nehrin iki tarafının birbirine bağlanması fikri ilk defa IV. Murat zamanında ortaya atılmıştır. Köprünün yapımına ilk olarak 1638 yılında Sultan IV. Murat’ın Bağdat seferi sırasında karar verilmiş fakat Sultan’ın zamansız ölümü dolayısıyla yarım bırakılmıştır. Daha sonra ahşap köprü kurulmuş fakat sürekli bakım istemesi ve bölgenin iklim koşulları nedeni ile pek işlevsel olamamıştır. Aradan yüzyıllar geçmiş ve Cumhuriyet döneminde, yine ayrı yere betonarme şeklinde inşa edilmiş.

Kalıcı köprü ihtiyacı

1926 yılında Kömürhan boğazında tek ve büyük açıklıklı bir köprünün yapımı çok zor ve masraflı olacağından, İzoli’de çok açıklıklı demir bir köprünün projesi hazırlanmış ancak ödenek olmadığı için proje hayata geçirilememiştir. 22 Nisan 1929 tarihinde oluşan taşkında ahşap köprü sürüklenmiş. Bu sebeple kalıcı bir köprü ihtiyacı kaçınılmaz olmuş ve ayrıntılı bir inceleme yapılması kararlaştırılmış. Boğazın her iki sahilinde arazinin dik kayalık olması nedeniyle kemerli köprü tipinin uygun olduğuna kara verilmiş. Beton bir köprünün bir kısmının su altında kalmasının önemli bir sorun olmayacağı, çelik köprünün ise su altında kalması sakıncalı görüldüğünden, köprünün çelik olması durumunda daha yüksekte yapılması gerektiği anlaşılmış. Buna ek olarak yüksek ve zor ulaşılır bir çelik köprünün sık sık boyanması gerekeceği düşünülerek fiyatı biraz daha fazla olmasına rağmen betonarme köprü tercih edilmiş. 26 Temmuz 1930 tarihli anlaşma ile İsveçli Nydqvis-Holm (NOHAB) şirketine ihale edilmiş.

Uygulanan tasarıma göre köprü ortada 108 metre serbest açıklığında bir kemer ve iki yan taraflarda 12 metre açıklığında sürekli kiriş şeklinde ikişer açıklıktan oluşmaktaymış. Kenar ayaklar arasındaki toplam uzunluk 154 metreymiş. Teorik kemer açıklığı 109.50 metre ve yükseklik (üzengiden kemer altına) 23.90 metreymiş. Ana kemer kutu kesit şeklinde ve içi boşmuş. Anahtarda kemer boyutları 4.80×1.40 metre, üzengide 5.00×2.25 metreymiş. Köprü döşemesi 4.80 metre genişliğinde yol kısmı ile iki tarafta 0.80 metre genişliğinde yaya kaldırımlarından oluşmaktaymış. Toplam genişlik 5.40 metreymiş. Fakat yıllar sonra Karakaya Barajı yapılınca ilk Kömürhan Köprüsü sular altında kalmış ve ikincisi için kollar sıvanmış.

İkinci Köprü

İkinci köprü ihaleyi alan STFA (Sezai Türkeş ve Feyzi Akkaya Grup) tarafından yapılmış. 1983-1986 yılları arasında inşa edilen ikinci Kömürhan Köprüsü, Türkiye’nin dengeli konsol yöntemi ile imal edilmiş ilk olma özelliğini taşımaktadır. İmalat, orta ayaklarda her iki tarafa doğru hemen hemen eş zamanlı inşa edilen kutu kiriş segment betonlarının dökülüp, ardgerilmeli olarak bağlanmaları şeklinde yapılmış. Köprü, 135 metre uzunluğunda bir adet orta açıklık ve 75 metre boyunda iki adet kenar açıklıktan oluşmakta olup, toplamda 287 metre boya sahiptir. Köprünün orta açıklığında mafsal bağlantı sistemi mevcuttur. Köprü üzerinde duraklamak kesinlikle yasaktır. Tek şerit gidi§ tek şerit geliş olmak üzere 2 şeritlidir. Bu durum gelişen teknolojiyle birlikte 2013 yılında yeni bir köprü yapımını akıllara getirdi ve 3.Kömürhan Köprüsü için çalışmalara başlandı.

Gülsen taahhüdünde olan Malatya-Elazığ Devlet Yolu üzerinde Karakaya Baraj Gölü (Fırat Nehri) geçişini sağlayan “Eğik Askılı Gergili Yeni Kömürhan Köprüsü” ve Tünel imalatından oluşan proje, toplam 5.155 metre uzunluğunda 2×2 şeritli yeni bir yol yapımı projesidir. Bu projeyle, bölgedeki mevcut 1×1 şeritli standartları düşük (kurp yarıçapları küçük, bol virajlı) yol ve Kömürhan Köprüsü muhafaza edilirken, bu yolun hemen yanına proje sonunda toplam boyu 550 metre olan yeni bir köprü ve yaklaşık 2.4 kilometre uzunluğunda bir tünel ile modern bir devlet yolu inşa edilmiş olacaktır.

Proje bünyesindeki Yeni Kömürhan Köprüsü; uluslararası literatürde “Cable Stayed” olarak adlandırılan ve Türkçeye “Eğik Askılı Gergili Köprü” olarak çevrilen türde bir köprü olacaktır. Bu tür; İstanbul Boğazı üzerindeki asma köprülerde olduğu gibi büyük açıklıkların geçilmesi için kullanılan modern bir köprü tipidir. Köprünün baraj gölü üzerindeki orta açıklığı 380 metre olacaktır. Köprü enkesiti ortotropik çelik olarak inşa edilecektir. Yine Gülsan taahhüdünde Adıyaman’da yapılmakta olan Nissibi Köprüsü’nden farklı olarak burada, 155 metre yüksekliğinde tek bir pilon inşa edilecek ve tüm üst yapı 42 adet eğik ve gergin kablolar ile bu pilona bağlanacaktır.

Türkiye için örnek proje…

Yeni Kömürhan Köprüsü, teknik özellikleri bakımından Türkiye İnşaat Sektörü için bünyesinde yenilikler içeren örnek projelerden birisi olup; büyük ölçüde yerli mühendislik hizmeti, yerli teknoloji ve yerli iş gücü kullanılarak yapılmaktadır. Köprünün yanı sıra proje bünyesinde, 2 tüp halinde ve her birisi 2400 metre uzunluğunda, toplam 4800 metre, 2×2 şerit trafik geçişi sağlayan Tünel Yapım işi bulunmaktadır. Ayrıca Proje bünyesinde bunların haricinde; 3 katlı toplam 1200 metrekare kapalı alanlı Karakol Binası inşaatı, önemli miktarda toprak işi, Nato Boru Hattı deplasesi, Kavşak İmalatları, Menfez ve Altgeçit imalatları, Elektrik-Aydınlatma işleri, Mekanik Soğuk Karışım ve Sıcak Karışım Asfalt imalatları ve Oto-korkuluk imalatları mevcuttur.

Yazımın sonuna gelirken eklemek istediğim birkaç şey daha var. Öncelikle bu yazıyı yazarken öğrenmiş olduğum bilgileri yeni öğrendim ve gördüm ki; inşaat sektörü gelişime çok yatkın bir sektör ve inşaat sektörü geliştikçe hayatlarımız kolaylaşıyor, pratikleşiyor. Bir başka eklemek istediğim şey ise bir teknik bilgi değil bir söz: Kömürhan Harput’a bakar demişler. Harput her ne kadar Elazığ’ın eski adı olsa da şu an genel anlamda Elazığ’da eski merkez yerleşim yeri olan dağın adı olarak kullanılıyor ve bu dağ Kömürhan’ı görmüyor diyorlar. Bu sözün asıl anlamı bence Kömürhan’ın bu bölgeye sağladığı katkıdan gelmektedir.

Evet şimdi sona geldik. Yazımı okuduğunuz için teşekkür ediyor mutlu bir hayat diliyorum.

Samet CAN

Teknik Boyut 

Yapılar hakkında daha fazla yazıya ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz…

BİR CEVAP BIRAK

Lütfen yorumunuzu giriniz
Lütfen isminizi buraya giriniz