Yüksek binalar günümüzde şehirleşmenin bir ihtiyacı olarak yapılmakla birlikte, etkileyici yapılar olarak da inşa edilmektedir. Yüksek bina yatay yük taşıyıcı sistemlerinin tasarımında dayanım yerine, rijitlik daha belirleyici olmaktadır. Rüzgâr yükü yüksek binalarda konfor şartlarından dolayı, yapısal tasarımı yönlendiren önemli etkenlerden biridir. Yüksek binalarda betonarme elemanların zamana bağlı şekil değiştirmelerden ortaya çıkan kesit etkileri, kolon normal kuvvetlerinin ve kolon toplam boylarının büyük olması sebebiyle, önemli bir tasarım konusu meydana gelmektedir. İhtişamlı gökdelenlerin inşaat aşamasında taşıyıcı yüklerin incelemesi basit, akılcı ve binanın deformasyonun öngörülebilir olması ve taşıyıcı sistem mimarisi de elektro-mekanik ve düşey taşıma ihtiyaçlarını etkin bir şekilde karşılayabilecek ve organize edebilecek nitelikte olmalıdır.
Neden Şangay?
Çin Halk Cumhuriyeti’nin gelişmiş endüstriyel teknolojisine sahip Şanghay,24 milyonluk nüfusuyla Dünya’nın en büyük şehirlerinden birisidir. Çin’in en yoğun ve büyük şehri Şangay’ın ekonomik açıdan üst düzey faaliyetleri kapsamında çok yönlü, karma kullanımlı Şangay Dünya Finans Merkezi inşa edilmiştir.
Başlangıç ve Bitişinin Farklılığı
Yapımı en uzun süren gökdelenler arasında yer alan Şangay Dünya Finans Merkezi’nin inşasına 27 Ağustos 1997 tarihinde başlanılmıştır. 11 yıl süren inşaat çalışmaları 2008 yılında tamamlanmıştır. 28 Ağustos 2008 tarihinde resmi olarak açılmıştır.
Bu finans merkezinde ofisler, konferans salonları, oteller, mağazalar ve restoranları içinde barındıran yoğun nüfusun hareketini ve canlılığını koruyabilecek gelişmiş yapı tasarlamışlardır.
Dünya Gökdelenleri Arasındaki Yeri
Binanın en üst katında 492 metrede gözlem güvertesi bulundurması sebebiyle Toronto’daki yapının 447 metre yüksekliğinde gözlem güvertesi olduğundan önüne geçti. Ayrıca Şangay Finans Merkezi’nde eğlence etkinlikleri ve toplantılar gerçekleştirebilecek ofislerle iş hayatının geliştirecek ve aynı zamanda insanların her ihtiyacına hızlı ve pratik ulaşabileceği ortam sağlamaktadır. Bunun yanında binanın genel tasarımı ve uygunluğu hem ekonomik açıdan hem de Asya kıtasının çevresel etkilerin gelişmesinde önemli rol oynayacaktır.
Bina Yüksekliğinin Dezavantajları
Binada 14 Ağustos 2007 tarihinde 40.katta yangın meydana geldiğinde mühendisler tarafından yapılan açıklamada yapının dengesinde ve dayanıklılığında sorun yaşanmayacağını aktarmışlardır. Çünkü binanın inşaatı sırasında yangın ihtimali öngörülmüş bu yüzden binanın dengesini korumak için çelik yapılar kullanmışlardır. Ayrıca bina yüksekliğinden dolayı asansör da tasarımı ve çalışma mekanizmasını yangın olması durumunu düşünerek dayanıklı çelik yapıları ve boyaların yangından etkilenmeyecek çok formlu malzemelerle oluşturmuşlardır.
Yüksek binaların depreme karşı geometrik tasarımı;
Eksenel kuvvetler: Kat sayısının fazla olmasından dolayı kolon ve perdelerin maruz kalacağı eksenel kuvvet büyük olur; buna bağlı olarak kolon ve perde kesitleri büyür, dolayısıyla rijitlikleri de artar. Kolonun artan rijitliği sayesinde kirişle meydana getireceği etkileşim, ilave eksenel kuvvetin ortaya çıkmasına sebep olur. Dolayısıyla kolonların eksenel kuvvet tasarımına özel önem verilmesi gerekir. Şangay Dünya Finans Merkezi’nde bina tasarımını ve yapısını eksenel kuvvetleri dikkate almışlardır. Bunun sonucunda; deprem ve rüzgâr yükünü de hesaba kattılar, binanın yüksekliğinden ve oluşacak şeklinden dolayı yanlara 1,5 m genişliğinde çelik güçlendiriciler eklediler. Yan çeperlerine dayanımı arttırmak için yapılan diyagonal çelikler binanın eğimini de korumaktadır.
Bina Tepesindeki Açıklık Neden Yapılmıştır?
Mühendisler yüksek binaların inşaatını tasarlayıp projelendirerek rüzgar dayanım testlerine göre binanın şeklini ve kapasitesini belirleyebilirler. Ancak inşa edilecek binaların birçok noktada incelenmesi de gerekir. Çünkü, rüzgar bölgenin coğrafik şartlarına, çevrenin t
opoğrafyasına ve geliş doğrultusuna göre farklılık göstermektedir. Bu yüzden binanın yüksekliği, geometrisi, dinamik özellikleri ve binanın bünyesinde bulundurduğu doğal sönümleme kapasitesi de değişmektedir. Şangay’da bulunan Finans Merkezi’nin inşaatında rüzgar sorununu ortadan kaldırmak için binanın üstünde rüzgar dağılımını sağlayacak açıklıklar oluşturmayı planladılar. Açıklık ile de gözlem güvertelerinin olanaklarını da arttırmış oldular. İlk olarak, rüzgârın etkisini azaltmak için binanın tepesinde büyük bir yuvarlak yapılması düşünülmüştür. Bir karenin içerisinde, dairesel bir şeklin içinde bulunan gökyüzünü temasının; Çin mitolojisinde Dünya’yı temsil etmesi bu kararı vermeyi kolaylaştıran en önemli etkenlerden biriydi. Ancak Çinlilerin Japon bayrağını temsil ettiğini düşünerek, bu görkemli yapının üstünde bir yuvarlak bulunmasına karşı çıkmalarıyla, bu proje değişmiştir. Bunun yerine yine rüzgârın, gökdelen üzerindeki etkisini azaltmak amacıyla gökdelenin tepesini ikizkenar yamuk olarak inşa etmişlerdir.Sonuç olarak, Şangay Finans Merkezi estetik yapısıyla, yüksekliği ve uzun süren yapım aşamasıyla adından çokça söz ettirmiştir.
kaynakça:
1.http://www.yapi.com.tr/haberler/sangay-dunya-finans-merkezi-cin_95540.html
2.http://www.yapi.com.tr/haberler/sangay-dunya-finans-merkezi-cin_95540.html
